بررسی دغدغه‌های فعالان شرکت‌های دانش‌بنیان در میزگرد شهرآرا | دانش و سرمایه، ترکیب برنده
شرکت‌های دانش‌بنیان که بر پایه نوآوری، خلاقیت و فناوری شکل گرفته‌اند، نقشی کلیدی در افزایش بهره‌وری و توسعه تولید داخلی ایفا می‌کنند.
روزنامه نگار
به گزارش شهرآرانیوز؛ در سال‌های اخیر شرکت‌های دانش‌بنیان به یکی از پیشران‌های اصلی رشد اقتصادی کشور تبدیل شده‌اند. این شرکت‌ها که بر پایه نوآوری، خلاقیت و فناوری شکل گرفته‌اند، نقشی کلیدی در افزایش بهره‌وری و توسعه تولید داخلی ایفا می‌کنند. رهبر معظم انقلاب نیز همواره بر اهمیت این بخش تأکید داشته‌اند.
شعار امسال، یعنی «سرمایه‌گذاری برای تولید» بار دیگر نگاه‌ها را به‌سمت توانمندی‌های زیست‌بوم دانش‌بنیان جلب کرده است. برخلاف صنایع سنتی که بیش از هر چیز به منابع فیزیکی و سرمایه‌بر وابسته‌اند، شرکت‌های دانش‌بنیان با تکیه بر دانش، ایده‌های نو و فناوری‌های روز فعالیت می‌کنند. این ویژگی باعث شده است تا بتوانند با کمترین هزینه، بیشترین بهره‌وری و ارزش افزوده را ایجاد کنند.
به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته در این شرکت‌ها موجب افزایش بهره‌وری تولید، کاهش وابستگی به واردات، ارتقای کیفیت محصولات و درنهایت، توان رقابت در بازار‌های جهانی می‌شود. از سوی دیگر، شرکت‌های دانش‌بنیان بستر مناسبی برای اشتغال نیرو‌های تحصیل‌کرده و متخصص کشور فراهم کرده‌اند و نقشی مهم در نگهداشت نخبگان ایفا می‌کنند. توسعه این بخش می‌تواند گامی مؤثر درراستای تحول اساسی در اقتصاد کشور و حرکت به سمت تولید دانش‌محور و صادرات‌محور باشد.
برای بررسی نقش دانش بنیان‌ها در تحقق شعار سال، روزنامه شهرآرا میزبان جمعی از فعالان برجسته این حوزه شده است. در این میزگرد با زری نصرتی، فعال دانش بنیان صنعت نفت، گاز و حفاظت کاتدی، مرتضی نوروزی کاخکی، فعال در حوزه اتوماسیون صنعتی و هوشمندسازی خطوط تولید، عباس خوش خرام، فعال حوزه تجهیزات صنعت نفت و گاز، حمید داودی، صنایع خودران رباتیک، نوید افتاده رحمتی، فعال در زمینه تولید تجهیزات کنترل کیفی صنایع معدنی، مریم امام دادی، تولیدکننده نرم افزار‌های مدیریتی و سیستم‌های داده کاوی و سیدایمان شریعتی معاون پشتیبانی فناوری پارک علم و فناوری خراسان رضوی همراه شدیم تا چالش ها، فرصت‌ها و راهکار‌های پیش روی تحقق شعار سال در حوزه دانش بنیان‌ها را بررسی کنیم.
این گفت‌و‌گو‌ها که قرار است در قالب میزگرد‌های مختلف ادامه یابد، به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از چالش‌های موجود در مسیر سرمایه گذاری برای تولید داشته و از تجربیات متخصصان و فعالان اقتصادی برای ارتقای تولیدات داخلی و جذب سرمایه گذاران بهره ببریم. هدف ما ایجاد فضایی است که در آن به فرصت‌های موجود در صنعت خراسان رضوی و مشهد پرداخته و موانع موجود را با نگاه کارشناسانه و سازنده شناسایی کنیم.
با توجه به نقش پیشرو دانش بنیان‌ها در توسعه اقتصادی، آن‌ها چه نقشی می‌توانند در تحقق شعار سال داشته باشند؟
زری نصرتی
فعال دانش بنیان در حوزه صنعت نفت و گاز، حفاظت کاتدی و مانیتورینگ
نام گذاری امسال به نام «سرمایه گذاری برای تولید» نویدبخش رشد صنایع دانش بنیان است. در زمینه صنعت نفت و گاز، حفاظت کاتودی و مانیتوری، فعالیت ما بسیار مؤثر است و بر رشد اقتصادی و توسعه صنعتی تأثیر زیادی دارد. با این حال، این فعالیت‌ها نیازمند برنامه ریزی دقیق، تحلیل بازار و مدیریت ریسک هستند. برای موفقیت در این زمینه باید به عواملی مانند تقاضای بازار، هزینه ها، فناوری و قوانین زیست محیطی توجه ویژه‌ای شود. همچنین از نظر استراتژیکی، می‌توان با توسعه بومی سازی محصولات و فناوری‌های پیشرفته، به بهبود وضعیت کمک کرد.
در کل سرمایه گذاری در این حوزه با توجه به شعار سال می‌تواند به تحلیل بازار، رشد بازار و کاهش ریسک‌های اقتصادی کمک کند. نکته‌ای که باید در نظر گرفته شود، این است که هزینه‌های سرمایه گذاری باید با توجه به رقبای خارجی مدیریت شود. برای این کار، باید با دقت رقبای خارجی را رصد کنیم و از نظر فناوری و استفاده از تجهیزات، تغییرات آن‌ها را دنبال کنیم تا بتوانیم در رقابت جهانی جایگاه خود را حفظ کنیم.
در سطح جهانی تنها سه کشور (آمریکا، انگلیس و کانادا) دستگاه‌هایی مشابه آنچه شرکت ما تولید می‌کنند را می‌سازند. در این راستا، ما به طور منظم هر شش ماه یک بار تکنولوژی‌های جدید آن‌ها را بررسی کرده و بر اساس آن، تولیدات خود را به روز می‌کنیم تا از رقبا پیشی بگیریم.
نقش شرکت‌های دانش بنیان در جذب سرمایه گذاری برای تولید بسیار مهم است. این شرکت‌ها با ارائه فناوری‌های نوین و بومی سازی محصولات، می‌توانند علاوه بر کاهش وابستگی به واردات به جذب سرمایه گذاران کمک کنند. بومی سازی فناوری‌ها می‌تواند به بهبود جایگاه رقابتی کشور در سطح جهانی کمک کند و در عین حال برای سرمایه گذاران جذاب‌تر باشد.
دغدغه‌های اصلی در این حوزه شامل مدیریت هزینه‌ها و رقابت با رقبای خارجی است. در این راستا، باید با استفاده از تحلیل بازار و رصد رقبا هزینه‌های تولید را به حداقل رساند و در عین حال کیفیت محصولات را ارتقا داد. در نهایت برای جذب سرمایه گذاری در این حوزه، باید از استراتژی‌های به روزرسانی فناوری، بومی سازی تولید و مدیریت ریسک‌ها استفاده کرد تا پروژه‌ها با موفقیت به انجام برسند.
مرتضی نوروزی کاخکی
فعال در حوزه سیستم‌های کنترل خط تولید و اتوماسیون کارخانه ها
درباره موضوع «سرمایه گذاری برای تولید» شاید اولین چیزی که به ذهن می‌رسد، این است که کارگاه یا کارخانه‌ای تأسیس و کسب و کاری را آغاز کنیم. اما از دیدگاه دیگری هم می‌توان به موضوع نگاه کرد. می‌توان روی توسعه فناوری هم سرمایه گذاری کرد و فناوری تولید را ارتقا داد. فناوری‌های مختلفی در تولید و صنایع مختلف کوچک، متوسط و بزرگ استفاده می‌شوند که هر کدام اقتضائات خاص خود را دارند.
از سوی دیگر، یکی از دلایل اصلی که موجب کاهش رقابت پذیری در محصولات ایرانی می‌شود، عمق و نفوذ فناوری در فرایند تولید است. بیشتر صنایع کوچک ما در حال حاضر با فناوری‌ای کار می‌کنند که متناسب با انقلاب دوم صنعتی است یا صنایع متوسط و بزرگ هم فناوری‌ای استفاده می‌کنند که عمدتا محصول انقلاب سوم صنعتی است. در حالی که فناوری مورد استفاده امروز دنیا، متناسب با موضوعات انقلاب چهارم و پنجم صنعتی است. در تمام رده‌های انقلاب صنعتی، جنگ بر سر افزایش رقابت پذیری محصول بوده است.
یعنی محصولی تولید شود که کیفیت تولید آن بالاتر باشد و بتوان آن را با کمیت بیشتر و هزینه کمتر تولید کرد تا بعد از آن، موضوع رقابت در بازار مطرح شود. با افزایش سطح فناوری صنایع و در نتیجه افزایش رقابت پذیری محصول با کیفیت بیشتر و ارزان‌تر به دست مردم می‌رسد. ضمن اینکه در زمینه صادرات، بازار و مارکتینگ فروش هم بیشتر می‌توان کار کرد.
خود موضوع اتوماسیون صنعتی باعث شکل گیری انقلاب سوم صنعتی شد و اینکه بتوان در تیراژ انبوه و مقیاس بزرگ تولید کرد. در حال حاضر، ترکیب فناوری اتوماسیون با هوش مصنوعی است که می‌تواند ایجاد بهره وری کند. موضوعی که در ایران چندان به آن پرداخته نشده و، چون فناوری جدیدی است، دسترسی به نمونه خارجی آن هم ضعیف بوده است. این موضوعی بوده که ما در مجموعه خود به دنبال آن بوده‌ایم.
با این حال فعالان حوزه دانش بنیان همواره از نبود زیرساخت‌های لازم برای جذب سرمایه گذار گلایه‌مند هستند. این مسئله چه تأثیری بر روی جذب سرمایه گذاری در حوزه دانش بنیان‌ها گذاشته است؟
عباس خوش خرام
فعال حوزه تجهیزات صنعت نفت و گاز
موضوع سرمایه گذاری برای تولید، نیاز به یک سری زیرساخت‌های لازم دارد که از جمله آن، انرژی، امنیت، تعامل با دیگر کشور‌ها و... است. در حال حاضر ما معضلات بسیار جدی در حوزه انرژی داریم که از جمله آن موضوع تأمین انرژی برق و قطع شدن آن است. اندازه خیلی از شرکت‌ها نیز طوری نیست که بتوانند از پنل خورشیدی استفاده کنند و استفاده از ژنراتور هم دردسر‌های مختص به خود را دارد.
فکر می‌کنم با این وضعیت سرمایه گذاری برای تولید اصلا امکان پذیر نباشد. یعنی اصلا به نقطه اوج تولید هم نمی‌توان رسید که بتوان سرمایه گذاری کرد. هر چند در شرایط تحریم، به اجبار باید از کالای تولید داخل استفاده کرد. اما اگر شرایط تغییر کند و فضای بازتری برای ارتباط و مبادله با تولیدکنندگان دیگر کشور‌ها ایجاد شود، تازه مشخص می‌شود که واقعا اقبال بازار برای خرید از تولیدات داخلی وجود دارد یا نه؟
ضمن اینکه باید زمینه رقابت آزاد برای تولیدکنندگان داخلی هم فراهم شود تا انحصار ایجاد نشود و زمینه رقابت آزاد فراهم شود. براین اساس باید در حوزه تولید به گونه‌ای اقدام کنیم که اگر فردا مشکلات تحریم‌ها هم برطرف شد، کالا‌های ما بتوانند همچنان قدرت رقابتی خود را در بازار داخلی حفظ کنند.
آیا حل این دغدغه‌ها نیازمند ارتباط شرکت‌های دانش بنیان با شرکت‌های بزرگ نیست؟
حمید داودی
فعال صنایع خودران رباتیک
در داخل ایران تا مدت‌ها هیچ کس به طور جدی وارد حوزه ساخت ربات‌های AGV (ربات‌های خودران حمل بار) نشده بود. اما در دو و سه سال اخیر، برخی کارخانه‌های بزرگ خودروسازی که برندهایشان برای همه شناخته شده است، اقدام به توسعه این ربات‌ها کردند.
حتی برخی فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ نیز در این حوزه وارد شدند و ما در چند نوبت در این مجموعه‌ها حضور پیدا کردیم. با وجود سرمایه گذاری‌های سنگین، بیشتر این پروژه‌ها با شکست روبه رو شدند. چرا این اتفاق افتاد؟ چون نگاه صنعت خودروسازی ایران، همیشه به برند‌های خارجی بوده که از ربات‌ها در خطوط تولیدشان برای افزایش دقت و سرعت استفاده می‌کنند.
ما هم وارد این مسیر شدیم، سرمایه گذاری کردیم و به نتایج واقعی و موفق رسیدیم. تفاوت ما با دیگران این بود که چالش‌های سرمایه گذاری را پذیرفتیم، در حالی که دیگران حاضر به پذیرش این ریسک نبودند. در این مقیاس، سرمایه گذاری خطرپذیر به شدت نادر است، به ویژه وقتی دو شرکت بزرگ در همین زمینه شکست خورده‌اند. همیشه گفته‌ایم که اگر قرار است ابزار تولید مدرن استفاده شود، AGها جزو به روزترین فناوری‌ها در دنیاست. طبق آمار، استفاده از این ربات‌ها باعث افزایش حدود ۴۰درصدی در بهره وری تولید کارخانه‌ها شده است.
با این حال در ایران، ریسک پذیری بسیار پایین است. ما پنج نمونه ساختیم و آن‌ها را در مجموعه‌هایی مثل خودروسازی و داروسازی اجرایی کردیم. در برخی از این مکان ها، شرایطی بود که ربات به طور کامل فرایند را انجام داد. این یک پیشرفت بزرگ بود، اما اکنون که به این نقطه رسیده‌ایم، هنوز چالش دیگری سر راه قرار دارد. ما نگران امنیت اطلاعات خود هستیم.
برخی مجموعه‌هایی که پیش‌تر شکست خورده‌اند، حالا با ظاهر سرمایه گذار به میدان آمده‌اند، اما هدفشان شاید تنها دسترسی به دانش فنی ما برای جبران شکست قبلی شان باشد. در این شرایط، در یک تقاطع تصمیم گیری قرار گرفته‌ایم. از یک سو می‌دانیم که سرمایه گذاری لازم است، اما از سوی دیگر، تضمینی برای حفظ اطلاعات فنی ما وجود ندارد. به همین دلیل، نیاز به قانونی مشخص احساس می‌شود.
باید بند یا قانونی وجود داشته باشد که سرمایه گذاران را مکلف کند از دانش فنی که در اختیارشان قرار می‌گیرد، سوءاستفاده نکنند. در حال حاضر چنین قانونی نداریم. اعتماد در چنین شرایطی نباید صرفا شخصی باشد؛ باید مبتنی بر قانون باشد. وقتی هیچ ساختار قانونی برای حفظ حقوق فناوران و نوآوران وجود ندارد، پذیرش سرمایه گذار صرفا یک ریسک بزرگ است.
نوید افتاده رحمتی
فعال در زمینه تولید تجهیزات کنترل کیفی صنایع معدنی
شرکت ما تولیدکننده تجهیزات آزمایشگاهی و نمونه گیر‌های خطوط تولید در صنایع معدنی و فولاد است. در صنعت فولاد توانسته‌ایم حدود بیست محصول بسازیم. محصولاتمان قابلیت رقابت با محصولات خارجی را دارند. در بحث سرمایه گذاری، به ویژه در رابطه با شرکت‌های دانش بنیان، یک نکته مهم وجود دارد. این شرکت‌ها به طور عمده بر اساس دانش شکل می‌گیرند.
شرکت‌های دانش بنیان معمولا از دل دانشگاه‌ها و با همکاری افراد نخبه از این مراکز شکل می‌گیرند. این افراد معمولا با یک یا دو محصول وارد صنعت می‌شوند و سپس به پارک‌های علم و فناوری می‌روند. در مراحل اولیه، پارک‌های علم و فناوری معمولا از این شرکت‌ها حمایت می‌کنند و امکاناتی مانند فضا‌های کارگاهی با اجاره کم در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند. این حمایت‌ها در سال‌های اول بسیار مفید و کارآمد است، اما از آن به بعد، این شرکت‌ها به حمایت‌های بیرونی و سرمایه گذاری‌های خارجی نیاز دارند.
در کشور ما، شرکت‌های دانش بنیان به دلیل رقابت با رقبای خارجی، معمولا با ریسک زیادی روبه رو هستند. به همین دلیل، جذب سرمایه گذاری در این شرکت‌ها به ویژه از سوی سرمایه گذاران حقیقی یا حقوقی، یکی از مسائل مهم و چالش برانگیز است. علی رغم این چالش ها، وقتی که یک شرکت موفق به جذب سرمایه گذاری خارجی می‌شود، می‌تواند دستاورد‌های بزرگی داشته باشد. برای مثال، ایلان ماسک در سرمایه گذاری‌های خود در چندین شرکت ریسک می‌کند و حتی اگر یکی از آن‌ها موفق شود، همه مشکلات دیگر را پوشش می‌دهد.
یکی از مشکلات اصلی این است که شرکت‌های دانش بنیان در ایران معمولا به عنوان شرکت‌های کوچک و کم ریسک دیده می‌شوند. این نگرش باعث می‌شود که در ابتدا حتی سرمایه گذاری‌هایی که انجام می‌شود، به طور کامل حمایت نشوند. به علاوه، بسیاری از شرکت‌ها به دلیل نبود چارچوب‌های قانونی مناسب برای حمایت از دانش فنی و جلوگیری از سوءاستفاده از آن، نمی‌توانند از سرمایه گذاری‌ها بهره‌مند شوند.
در این زمینه، باید قوانینی برای سرمایه گذاران ایجاد شود که تضمین کنند دانش فنی و دستاورد‌های یک شرکت در اختیار رقبا قرار نخواهد گرفت و از سوءاستفاده جلوگیری خواهد شد. این اقدام می‌تواند به اعتماد بین شرکت‌های دانش بنیان و سرمایه گذاران کمک کند و زمینه‌های رشد بیشتر را فراهم آورد.
نهاد‌های دولتی نیز باید در حمایت از شرکت‌های دانش بنیان مسئولیت بیشتری بپذیرند. به طور مثال، طبق گزارش‌های اخیر، بیش از ۳۹۴ همت تسهیلات به شرکت‌های دانش بنیان اختصاص داده شده، اما دسترسی همه شرکت‌های دانش بنیان به این تسهیلات بسیار محدود است و سهم برخی شرکت‌ها از این تسهیلات بسیار زیاد است.
این ناترازی در تخصیص منابع باید اصلاح شود تا شرکت‌های دانش بنیان واقعی بتوانند از این منابع بهره برداری کنند و در نهایت اقتصاد کشور نیز از این حمایت‌ها بهره‌مند شود. باید گفت که در ایران معمولا حمایت‌های مالی از شرکت‌های دانش بنیان به شکلی انجام می‌شود که منجر به ایجاد انحصار و محدودیت در رقابت می‌شود. باید مراقب بود که حمایت‌ها به جای کمک به رشد شرکت ها، منجر به ایجاد بازار‌های انحصاری و در نهایت توقف رشد این شرکت‌ها نشود.
مریم امام دادی
تولیدکننده نرم افزار‌های مدیریتی و سیستم‌های داده کاوی
درخصوص شعار سال و نقش شرکت‌های دانش بنیان، به نظر من با توجه به اینکه این شرکت‌ها در لبه فناوری فعالیت می‌کنند، می‌توانند نقش مؤثری در تحقق شعار سال داشته باشند. البته این امر منوط به رعایت الزامات و دغدغه‌های طرفین است؛ هم کسانی که سرمایه گذاری می‌کنند و هم صاحبان فناوری.
برای صاحبان فناوری، افزایش نقدینگی یکی از دغدغه‌های اصلی است. در شرایطی که هزینه‌های تولید بسیار بالاست، تأمین نقدینگی و دستیابی به وصول مطالبات در زمان کوتاه، به یک اولویت تبدیل شده است. بنابراین، از دیدگاه صاحبان فناوری، سرمایه گذاری و جذب سرمایه برای شرکت‌ها یک امر توجیه پذیر است. از طرف دیگر، اگر مسائل اجتماعی و شرایط جامعه را در نظر بگیریم، افزایش اشتغال زایی به عنوان یک دغدغه اجتماعی مطرح می‌شود. در این صورت، باید به دنبال فناوری‌هایی باشیم که این دو مسئله را برای طرفین جذاب‌تر کند.
در حوزه فناوری اطلاعات، تجربه ما نشان می‌دهد که شرکت‌های فعال در این حوزه، چه در زمینه نرم افزار و چه سخت افزار و چه در زمینه اپلیکیشن‌ها یا بستر‌های رایانش ابری، هزینه تولید و راه اندازی زیادی ندارند، اما در مقابل، بهره وری و برگشت سرمایه بسیار بالاست. این ویژگی می‌تواند برای سرمایه گذاران نقطه قوت بزرگی باشد.
از مزیت‌های دیگر فناوری اطلاعات می‌توان به مقیاس پذیری بالا اشاره کرد. فرقی نمی‌کند محصول را در کدام شهر یا منطقه تولید کرده باشید؛ این محصول می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن در سطح کشور قابل بهره برداری باشد و ظرفیت بالای صادراتی دارد، بدون نیاز به حمل و نقل و هزینه‌های اضافی که در صنایع دیگر وجود دارد.
در کنار این مسائل، اشتغال زایی نیز یکی دیگر از مزایای مهم سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات است. کمک به سرمایه گذاری در این صنعت می‌تواند به طور تصاعدی به اشتغال زایی و رشد اقتصادی کمک کند.
اما در کنار این مزایا، چالش‌هایی هم برای صاحبان فناوری وجود دارد. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها رعایت قوانین کپی رایت و مالکیت مادی و معنوی است. متأسفانه در کشور ما این قوانین به طور کامل رعایت نمی‌شود و اگر بخواهیم سرمایه گذاری واقعی در این بخش صورت گیرد، ابتدا باید قوانینی تصویب شود که مالکیت معنوی و حقوقی شرکت‌ها را به خوبی حفظ کند. درحال حاضر گاهی شرکت‌های بزرگ‌تر به دلیل نفوذ بیشتر در بدنه دولت یا سرمایه‌های بالاتر، به راحتی می‌توانند دانش فنی یک شرکت را کپی کنند بدون اینکه صاحب فناوری قادر به دفاع از حقوق خود باشد.
الان یکی از دغدغه‌های دانش بنیان‌ها تأمین نقدینگی است. برای حل این مسئله باید چه اقدامی شود؟
سیدایمان شریعتی
معاون پشتیبانی فناوری پارک علم و فناوری خراسان رضوی
بحث‌هایی که مطرح شد در زمینه تأمین مالی و سرمایه گذاری واقعا چالش‌های جدی‌ای دارند، به ویژه در شرایط کنونی که سیستم بانکی انقباضی عمل می‌کند. این موضوعات به ویژه برای شرکت‌های دانش بنیان که معمولا نیاز به سرمایه گذاری‌های درخور توجهی دارند، بسیار حائز اهمیت است. یکی از نکات کلیدی که اشاره شد، اهمیت پیگیری‌ها در فرایند دریافت تسهیلات است.
در واقع، تجربه نشان می‌دهد که برای گرفتن تسهیلات از بانک ها، حتی اگر همه شرایط موجود باشد، پیگیری‌های مستمر و جدی نقش بسیار بزرگی ایفا می‌کند. اینکه یک شرکت، باوجود شرایط علمی و فناورانه قوی تر، نتوانسته تسهیلات را دریافت کند، در حالی که شرکت دیگر که شاید از نظر فنی کمتر قوی باشد، با پیگیری‌های مداوم موفق به دریافت تسهیلات شده، به خوبی نشان دهنده اهمیت پیگیری‌های دقیق است.
این مورد نشان می‌دهد که علاوه بر شفافیت و تطابق با معیار‌های علمی و فنی، نیاز به دقت در مدیریت ارتباطات و پیگیری‌های اداری نیز ضروری است. مهم است که شرکت‌ها در تعاملات خود با کارگزاران و بانک‌ها بتوانند روند‌های اداری و مالی را به خوبی درک کرده و از این طریق مسیر خود را هموار کنند.
به نظر می‌رسد در کنار فراهم کردن امکانات و تسهیلات مالی، آموزش و مشاوره‌های دقیق برای تسهیل در پیگیری‌های مالی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. نکته دیگر این است که تنوع دهی در شیوه منابع مالی در شرایط کنونی، کمک می‌کند تا وابستگی به منابع بانکی کاهش یابد. به عبارت دیگر، برای شرکت‌ها ضروری است که علاوه بر دریافت تسهیلات بانکی، به دنبال فرصت‌های تأمین مالی دیگر نیز باشند تا در شرایط انقباضی فعلی، دچار بحران نقدینگی نشوند.
شاید یکی از پیشنهاد‌های مؤثر در این زمینه، ایجاد سازوکار‌های بهتر برای همکاری‌های بین المللی و شبکه سازی با سرمایه گذاران خارجی باشد. این امر می‌تواند علاوه بر تأمین منابع مالی، به شرکت‌ها کمک کند تا در مسیر توسعه و گسترش بازار‌های خود در سطح جهانی پیشرفت بیشتری داشته باشند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
